Averrhoa carambola - karambola, owoc gwiaździsty, nasiona pięciorożne

Opis

Gatunki z rodzaju Averrhoa wraz z gatunkami z rodzaju Sarcotheca są jedynymi drzewiastymi roślinami drzewiastymi należącymi do rodziny szczawikowatych Oxalidaceae. Rodzina Oxalis liczy prawie 900 gatunków; większość z nich to byliny lub jednoroczne rośliny zielne pochodzące z obszarów tropikalnych i półtropikalnych, chociaż wiele z nich rośnie również w innych częściach świata. Averrhoa czasami zaliczano do rodziny Averrhoaceae. Averrhoa carambola to jeden z dwóch gatunków z rodzaju Averrhoa, oba mają jadalne owoce; drugi gatunek A. bilimbi, czasami nazywany bilimbi lub ogórkiem, występuje wyłącznie w regionach tropikalnych. Owoce A. bilimbi są zbyt kwaśne, aby można je było jeść na surowo, podczas gdy słodkie formy A. carambola są spożywane na surowo. Owoce A. bilimbi i kwaśne formy A. carambola o wysokiej zawartości kwasu szczawiowego są marynowane i przetwarzane na galaretkę, dżem i sok.

Centrum różnorodności i pierwotnego zasięgu Averrhoa carambola to tropikalna Azja Południowo-Wschodnia, gdzie jest uprawiana od czasów starożytnych. Mógł zostać wprowadzony na Subkontynent Indyjski i Sri Lankę przez austronezyjskich handlarzy wraz ze starożytnymi austronezyjskimi uprawami, takimi jak langsat i santol. Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, jednak ze względu na to, że roślina ta nie występuje na wolności, trudno jest określić, skąd dokładnie pochodzi.

Drzewo i owoce mają wiele różnych nazw, karambola to hiszpańska nazwa drzewa. W języku angielskim nazywany jest owocem gwiazdowym, pięciorożnym lub karambolą, w Malezji i na Filipinach ma wiele nazw. W Indonezji nazywa się to belimbingiem, w języku tagalskim balimbingiem. Powiązane bilimbi nazywa się w języku tagalskim kamias. W języku francuskim drzewo nazywa się karambolią, a karambolą owocową.

Averrhoa carambola to małe, wolno rosnące wiecznie zielone drzewo z krótkim pniem lub krzewem. Gałęzie opadają, a drewno jest białe i czerwonawe. Ma krzaczasty kształt z wieloma gałęziami tworzącymi szeroką, zaokrągloną koronę. Liście złożone są miękkie, średniozielone, ułożone spiralnie wokół gałęzi naprzemiennie. Liście pierzaste mają pojedynczy listek końcowy i 5 do 11 prawie przeciwległych listków, każdy liść ma 15–20 cm długości, a listki o długości 3,8–9 cm są jajowate lub jajowato-podłużne. Górna strona liści jest gładka, a dolna jest drobno owłosiona i biaława. Listki reagują na światło i mają tendencję do składania się w nocy, są również wrażliwe na nagły wstrząs, a po potrząśnięciu mają tendencję do zamykania się. Kwiaty puchate w kolorze liliowym lub fioletowym, pojawiają się w kątach liści na końcach gałązek. Kwiaty są ułożone w małe grona na końcach gałęzi lub czasami na większych łodygach i pniu, każde grona są przymocowane do drzewa czerwonymi łodygami. Kwiaty w kształcie dzwonu, zebrane w luźne wiechy, mocno rozgałęzione, z kwiatami szypułkowymi; każdy kwiat ma około 6 mm szerokości i 5 płatków z zakrzywionymi końcami. Owoce efektowne, podłużne, podłużnie zagięte od 5 do 6 kątów, o długości 6,35–15 cm i szerokości do 9 cm. Owoce mają cienką, woskową skórkę o barwie pomarańczowo-żółtej. Soczyste owoce po dojrzeniu są żółte w środku i chrupiące, a po przekrojeniu mają kształt gwiazdy. Owoce mają zapach kwasu szczawiowego, który waha się w zależności od rośliny od silnego do łagodnego, smak również waha się od bardzo kwaśnego do lekko słodkawego. Każdy owoc może mieć do dwunastu nasion o długości 6–12,5 mm, które są płaskie, cienkie i brązowe. Niektóre formy uprawne wytwarzają owoce bez nasion.

Averrhoa carambola jest najbardziej znana jako owoc gwiaździsty, ponieważ najbardziej znana jest z kształtu przypominającego gwiazdę, jaki ma po przecięciu. Oprócz tego, że jest spożywany, owoc jest stosowany w tradycyjnej medycynie azjatyckiej w leczeniu ospy wietrznej, pasożytów jelitowych, bólów głowy i innych chorób. Owoc gwiaździsty zawiera szczawiany, których nadmiar może być niebezpieczny.